f l y f i s h i n g . p l 2025.10.14
home | artykuły | forum | komis | galerie | katalog much | baza | guestbook | inne | sklep | szukaj
FORUM  WĘDKARSTWA  MUCHOWEGO
Email: Hasło:
Zaloguj automatycznie przy każdej wizycie:
Jeśli jeszcze się nie zarejestrowałeś: Załóż konto

Ostani post! Temat: Odp: Etyka, selekt, ochrona… gdzie sens? Pstrąg . Autor: Forest-Natura. Czas 2025-10-14 01:16:47.


poprzednia wiadomosc Odp: Zarybienia czy warto i co dają, co lepsze ikra czy selekt. : : nadesłane przez Maciej Wilk (postów: 136) dnia 2025-10-13 23:45:43 z *.dynamic.play.pl
  Jeszcze jedno zagrożenie z którego trzeba sobie zdawać sprawę planując zarybienia.

Dryft genetyczny.

Tematem zmian genetycznych populacji ryb zainteresowałem się stosunkowo niedawno — konkretnie w
związku ze zniszczeniem Brennicy. Ponieważ w Brennicy występuje liczna populacja brzanki (gatunek, który
nigdzie nie był zarybiany), przygotowałem dla RDOŚ informację o tej populacji na podstawie publikacji i badań
genetycznych populacji brzanki w Karpatach. W związku z tym zacząłem czytać o genetyce i o tym, jaki wpływ
na stan populacji mają zarybienia. Ogólnie: zarybienia przyspieszają dryf genetyczny.



Co to jest ten dryft :
W naturalnej populacji jest dóża różnorodność wariantów genetycznych „inne” osobniki wcale nie są złe — to
właśnie one niosą rzadsze cechy, które mogą okazać się kluczowe, gdy warunki się pogorszą (susza, powódź,
choroby, nagłe ocieplenie). Ta różnorodność działa jak polisa ubezpieczeniowa: kiedy przychodzi kryzys,
ujawniają się atuty mniejszości i cała populacja ma z czego „zbudować” przystosowanie.
Problem zaczyna się, gdy przez zarybienia uśredniamy populację materiałem pochodzącym od niewielu
rodziców, często podobnych do siebie. Wtedy uruchamia się dryft genetyczny: natura „wyciera” najpierw to,
czego jest najmniej, czyli rzadkie warianty. Z każdym kolejnym zarybieniem to wycinanie rzadkich cech
przyspiesza. Efekt? Populacja traci elastyczność, spada odporność na zmiany, a przy byle wstrząsie
środowiskowym łamie się szybciej, bo brakuje tych „innych”, którzy potrafią przetrwać.
Krótko: im więcej zarybień z wąskiej puli, tym szybsze ubożenie genów. A im mniej rzadkich cech, tym słabsza
staje się cała populacja — nie dziś na liczniku, ale jutro w realnej zdolności do przystosowania.

Pozdr Maciej

dołączyłem też informację poświęconą brzan¬ce z Brennicy i Wisły gdzie temat



Brzanka z Brennicy wyjątkowość i zagrożenia Brennica, jako część obwodu Małej Wisły 1, przechowuje
unikalny, „pierwotny” komponent puli genetycznej brzanki – pozostałość pierwszej fali kolonizacji w okresie
holoceńskim, bez późniejszej domieszki z Dunajca/Uszwicy. Przekraczanie barier następowało
prawdopodobnie małą liczbą osobników — efekt założyciela. Takie populacje startują z ubogą pulą alleli. To
czyni tę populację jednocześnie cenną (historycznie i ewolucyjnie) oraz kruchą: przy niskiej zmienności
genetycznej i silnej izolacji międzyrzecznej każda degradacja siedlisk (prostowanie i „uśrednianie” koryta,
wbudowywanie żwiru w brzegi, równanie bystrzy) obniża liczebność, uruchamia silny dryf genetyczny i w
pierwszej kolejności „wyciera” rzadkie allele.

Utrata tych rzadkich wariantów bezpośrednio obniża potencjał adaptacyjny całej populacji – zmniejsza jej
zdolność reagowania na przyszłe zmiany środowiskowe (np. w reżimie przepływów, temperaturze, presji
chorób, a także na zmiany klimatyczne o podłożu antropogenicznym). Brak dopływu genów z innych rzek,
powoduje, że utraconych wariantów nie da się odtworzyć. W praktyce oznacza to, że niekorzystne ingerencje
hydromorfologiczne w Brennicy niosą nieproporcjonalnie duże ryzyko bezpowrotnej utraty dziedzictwa
genetycznego brzanki, co przesądza Wyjaśnienie

Pewność co do „wyjątkowości genetycznej” brzanki z Brennicy wynika z dwóch, zbieżnych wątków: twardych
danych terenowych z Brennicy oraz wyników analizy zmienności i historii zasiedlania całej populacji karpackiej.
Po pierwsze, mamy udokumentowane odłowy badawcze na Brennicy (Harbutowice, Górki Małe) z 30.06.2010
r.: „Ogółem złowiono 60 okazów brzanki… [i] od złowionych okazów został pobrany fragment płetwy do badań
genetycznych, po czym ryby były niezwłocznie uwalniane w miejscu złowienia” (Amirowicz 2010,
sprawozdanie, s. 1–2). Występowanie brzanki potwierdzają również odłowy badawcze w ramach Monitoringu
Wód, jak również nasze odłowy kontrolne/ochronne prowadzone na przestrzeni lat 2005-2025.

Po drugie, wyniki pracy „The Holocene History of the Carpathian Barbel Barbus carpathicus” Konopińskiego i
in. (2013) pokazują, że populacje brzanki po północnej stronie Karpat tworzą układ fal kolonizacyjnych z epoki
holoceńskiej i klinów zmienności genetycznej. Kluczowy jest fakt, że pierwsza fala zasiedlenia w dorzeczu
Wisły utworzyła „duże, ale genetycznie bardzo jednolite populacje”, co „zaowocowało bliskością genetyczną”
m.in. Małej Wisły (czyli także Brennicy), Raby, Skawy, (Konopiński 2013, s. 10). Co więcej: „Populacje z
dorzeczy Małej Wisły, Strwiąża (dorzecze Dniestru) i Orawy (dorzecze Dunaju) są genetycznie ze sobą
spokrewnione i wykazują bardzo niską zmienność genetyczną, co sugeruje, że te trzy populacje stanowią
relikty pierwszego etapu ekspansji na północne stoki Karpat” (tamże, s. 9).

Równocześnie „klin zachodni (Raba, Skawinka, Skawa, Soła, Mała Wisła) nie wykazuje istotnej domieszki z
Dunajca i Uszwicy” (s. 10), co znaczy, że zespół Małej Wisły zachował „pierwotny” wzorzec genetyczny sprzed
późniejszych, bardziej zróżnicowanych napływów (druga/trzecia fala) (Konopiński 2013). Wreszcie, źródła
pierwszych kolonizatorów wskazują na rejon Topli i Laborca (najniższe wartości FST wobec Małej
Wisły/Strwiąża/Orawy), co wspiera scenariusz „pierwszego wejścia” przez te przejścia przez dział wodny (s. 9).

W ujęciu ilościowym B. carpathicus charakteryzuje się ogólnie niską zmiennością, a w Małej Wiśle jest ona
szczególnie niska (HE i RS wyraźnie mniejsze niż w dorzeczu Dunaju), co autorzy nazywają „zaskakująco
silną strukturą genetyczną” przy jednocześnie małej zmienności wewnątrzpopulacyjnej (Konopiński 2013, s. 6).

Całość obrazu spina konkluzja, że rozprzestrzenianiu i demografii gatunku towarzyszyły „zarówno załamania
demograficzne, jak i ekspansje” w holocenie, a jego „rozmieszczenie i demografia są wrażliwe na zmiany
środowiskowe” (s. 1). Na marginesie dodam, że stanowiska z których pochodziły próbki do badań zostały
pobrane z Wisły na wysokości ujścia Brennicy, oraz z Brennicy w okolicach mostu drogowego na Brenną,
miejscu w którym doszło do zniszczenia siedlisk brzanki w czasie ostatnich prac.
Maciej Wilk

W Załączniku: 1. Praca badawcza „The Holocene History of the Carpathian Barbel Barbus carpathicus”
Konopińskiego i in. (2013) 2. Sprawozdanie z odłowów wykonanych w ramach pracy badawczej.
  [Powrót do Forum] [Odpowiedz] [Odpowiedz z cytatem]    
 
Nadawca
Data
  Brak odpowiedzi na ten list. Zobacz następną wiadomość.    
       


Copyright © flyfishing.pl 2002
wykonanie focus