Pstrąg i Lipień nr 42
Tabela 1. Zawartość żołądków 20 lipieni złowionych w górnej Gwdzie w okolicy Lędyczka (skróty: d - domek chruścika, l - larwa, p - poczwarka, sub - subimago, im - imago)
| 1994 | 1993 | 1988 | 2001 | 2002 | 2002 | |
| VII | 21-22.VIII | 2.IX | 15.X | 12.X | 23.X | |
| Liczba ryb: | 6 | 2 | 1 | 4 | 6 | 1 |
| Chruściki | ||||||
| Hydropsychidae l | 33 | 14 | 21 | 5 | 5 | |
| Rhyacophila l | 3 | 2 | ||||
| Goeridae d | 1 | 3 | ||||
| Silo nigricornis l | 1 | |||||
| Goera pilosa l | 1 | 5 | ||||
| Oligoplectrum maculatum d1) | 185 | |||||
| Phryganeidae l | 12) | 1 | ||||
| Polycentropidae l | 1 | |||||
| Halesus tessellatus im + | 1 | |||||
| Limnephilidae l | 1 | |||||
| Sericostoma personatum l | 3 | |||||
| n. det. d | 17 | 17 | ||||
| Jętki | ||||||
| Baetis l | 14 | 12 | 1 | 21 | 194 | 1 |
| Baetis sub | 5 | 401 | ||||
| Baetis im | 3 | |||||
| Ephemerella ignita l | 10 | 11 | 1 | |||
| E. ignita sub | 1 | |||||
| Heptagenia sulphurea l | 9 | 2 | 5 | 7 | 1 | |
| Leptophlebiidae | 1 | |||||
| Ephemera l | 1 | 2 | 1 | 13 | ||
| Muchówki | ||||||
| Chironomidae l | 6 | 18 | 52 | 13 | ||
| Chironomidae p | 60 | |||||
| Limoniidae l | 3 | 5 | ||||
| Tipulidae l | 1 | 1 | ||||
| Simuliidae l | 3 | 4 | 10 | 1 | 20 | |
| Simuliidae p | 2 | 433 | ||||
| Simuliidae im | 1 | 2 | 251 | |||
| Atherix ibis l | 5 | 2 | 2 | |||
| Chrząszcze l | ||||||
| Elmidae l | 6 | 1 | 1 | |||
| Elmidae im | 2 | 1 | ||||
| Dytiscidae l | 1 | |||||
| n. det. l | 1 | |||||
| Widelnice | ||||||
| Taeniopteryx nebulosa l | 1 | |||||
| Leuctra l | 55 | |||||
| Leuctra fusca im | 6 | |||||
| Perlodidae l | 1 | 15 | ||||
| Isoperla l | 1 | |||||
| Sialis l | 1 | |||||
| Wazki | ||||||
| Gomphus vulgatissimus l | 2 | |||||
| Calopteryx l | 2 | |||||
| Pluskwiaki | ||||||
| Aphelocheirus aestivalis | 1 | |||||
| Gerridae | 1 | 1 | ||||
| Corixidae | 2 | |||||
| Skorupiaki | ||||||
| Gammarus | 114 | 57 | 20 | 27 | 28 | |
| Asellus aquaticus | 5 | 24 | 5 | 4 | ||
| Pijawki | ||||||
| Erpobdella | 12 | 6 | 1 | |||
| Glossiphonia | 1 | |||||
| Mięczaki | ||||||
| Lymnaeidae | 4 | |||||
| Physa fontinalis | 6 | 2 | ||||
| Pisidium | 1 | 5 | 1 | |||
| Ancylus fluviatilis | 3 | 10 | 22 | |||
| Potamopyrgus jenkinsi | 2 | |||||
| n. det. | 2 | 2 | ||||
| Hydracarina | 1 | |||||
| Bezkręgowce lądowe | ||||||
| Homoptera (pluskwiaki różnoskrz.) | 1 | 5 | ||||
| Pentatomidae (odorek) | 1 | |||||
| Hymenoptera (błonkówki) | 1 | 1 | ||||
| Formicidae (mrówki) | 1 | 1 | ||||
| Coleoptera l (chrząszcze) | 2 | |||||
| Coleoptera im | 1 | 13 | ||||
| Lepidoptera l (gąsienice) | 2 | |||||
| Razem | 267 | 327 | 33 | 506 | 1222 | 74 |
| Liczba ofiar na 1 lipienia | 45 | 164 | 33 | 127 | 204 | 74 |
1) Puste domki. Wylot chruścika przypada na okres czerwiec-lipiec.
2) Larwa bez domku
Łomczewa (1993 r.) i Domyśla (1994 r.), a także w Lędyczku (1988 r.). Nadmienię jeszcze, że w numerze 5 P&L podałem dane dotyczące zawartości żołądków lipieni złowionych w Gwdzie w okolicy Płytnicy.
W 2001 r. warunki połowu były dobre. Woda była czysta i w niektórych miejscach ryby ładnie żerowały do suszu. W październiku 2002 r. było bardzo zimno. Temperatura powietrza wynosiła 0ºC i wiał silny i mroźny północny wiatr. Poziom wody był raczej niski. W tych warunkach ryby jednak żerowały dobrze, nawet powierzchniowo! W listopadzie tego roku poziom wody był już wysoki po licznych i intensywnych opadach deszczu. Na wodzie nie widziałem żadnego oczka. Trudno było złowić cokolwiek.
Odżywianie ryb
1. Najważniejszymi organizmami zjadanymi przez lipienie w Gwdzie w okolicy Lędyczka są jętki Baetis, meszki, chruściki Hydropsyche i ochotki. W porównaniu do odcinka w Płytnicy brak praktycznie jest tu pinezki Aphelocheirus aestivalis oraz chruścików Brachycentrus subnubilus i Ceraclea fulva.
2. Interesująca jest obecność dwóch larw dużych (ok. 4 cm długości) chruścików z rodziny Phryganeidae. Rzadko je znajdowałem w żołądkach ryb z rzek północnej Polski, ponieważ te chruściki z zasady żyją w wodzie stojącej.
3. Interesująca jest również obecność larw jętki majowej Ephemera. W szczególności wyjątkowa jest obecność aż 13 osobników w żołądku lipienia z listopada 2002 r. Były tam larwy dwóch generacji (roczników) – z 2001 i 2002 r. (w naszych wodach zazwyczaj żyją one pełne dwa lata). Ich liczna obecność w żołądkach ryb w tym czasie wynika z wysokiego stanu wody i wypłukiwania larw z osadów dennych. W normalnych warunkach poza okresem wylotu te jętki rzadko stają się pokarmem ryb w większych ilościach. W górnej Gwdzie jest duża populacja tej jętki, co z pewnością zainteresuje wędkarzy lubiących łowić pstrągi i lipienie w okresie jej wylotu.
4. Zwraca uwagę dobre żerowanie powierzchniowe lipieni jesienią. W październiku 2002 r. mimo fatalnych warunków pogodowych na wodzie było mnóstwo wylatujących jętek Baetis. Zresztą tak intensywnego wylotu tych jętek już dawno nie widziałem w naszych rzekach. W wielu miejscach lipienie przebywały przy samym brzegu na prawie stojącej wodzie, zwłaszcza jeśli tam była rynienka i od czasu do czasu zgarniały jętki. Do suchej wychodziły również lipienie z głębokiej (około 2 m) wody.
Bezkręgowce lądowe stanowiły natomiast niewielki odsetek pokarmu, mimo intensywnego żerowania powierzchniowego. Podobnie w okolicy Płytnicy bezkręgowce lądowe nie odgrywały prawie żadnej roli w pokarmie lipieni w sierpniu.
Informacje wędkarskie
1. Podstawową metodą połowu lipieni w Gwdzie w okolicy Lędyczka jest oczywiście obciążona nimfa. Zazwyczaj łowi się „w ciemno”, choć w niektórych miejscach, gdy woda jest czysta, można wypatrzyć lipienie. Najważniejsza przy połowie na nimfę jest umiejętność lokalizacji ryb, tym bardziej, że potrafią one przebywać w miejscach uznanych za nietypowe na innych wodach (np. z wolnym przepływem). Konstrukcja muszki ma drugorzędne znaczenie. Połów jest znacznie utrudniony dużą ilością roślinności wodnej, która w wielu miejscach utrzymuje się jeszcze w listopadzie.
2. W niektórych miejscach, zwłaszcza ze spokojną lub płytką wodą, jesienią dobre wyniki przynosi sucha muszka. Jest ona nawet znacznie skuteczniejsza niż nimfa, z uwagi na trudność prowadzenia nimfy w tych miejscach. Złe, a nawet najgorsze warunki pogodowe, nie muszą stanowić przeszkody dla ryb w żerowaniu powierzchniowym. Czynnikami ograniczającymi takie żerowanie jest wysoka i mętna woda.
W październiku 2002 r. natomiast zauważyłem, że na odcinkach z wolną wodą lipienie ostrożnie wychodziły do suchej muszki. Niewymiarowe osobniki stosunkowo łatwo można było złowić już przy pierwszym lub drugim przepuszczeniu muszki. Nieco inaczej było natomiast z większymi rybami. Jeśli po zgarnięciu muszki nie udało się przyciąć lipienia, to był on już trudny do złowienia. Skrzętnie omijał muszkę lub nawet przestawał żerować powierzchniowo przez jakiś czas.
Tekst ukazał się w P&L nr 27
